Karta praw pacjenta
PRAWA PACJENTA
Podstawowe unormowania prawne wynikające z ustawy zasadniczej - Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) określone w ustawach:
- z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r., Nr 52, poz. 417)
- z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 - tekst jednolity)
- z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007, Nr14, poz. 89 - tekst jednolity z późn. zm.)
- z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r., Nr111, poz. 535 z późn. zm.)
- z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. 05.169.1411 z późn. zm.)
- z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 - tekst jednolity z późn. zm.)
- z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2008 r., Nr 136, poz. 857 - tekst jednolity)
I. Prawa pacjenta wynikające z bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji
- Każdy ma prawo do ochrony zdrowia - art. 68 ust. 1.
- Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na warunkach i w zakresie określonych w ustawie - art. 68 ust. 2.
II. Prawa pacjenta określone w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
Pacjent ma prawo do:
- informacji o swoim stanie zdrowia - art. 9 ust. 1,
- wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu odpowiedniej informacji - art. 16,
- poszanowania intymności i godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych - art. 20,
- udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może być udostępniana - art. 26 ust. 1,
- zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego osoby - art. 23,
- dostępu do informacji o prawach pacjenta - art. 19 ust. 6.
- dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie - art. 33 ust. 2 i art. 34,
- kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami - art. 33 ust. 1.
- opieki duszpasterskiej - art. 36.
III Prawa pacjenta wynikające z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
- Pacjent ma prawo do uzyskania świadczenia opieki zdrowotnej według kolejności zgłoszenia:
- w razie braku możliwości uzyskania świadczenia w dniu zgłoszenia się do zakładu opieki zdrowotnej, pacjent wpisywany jest na listę osób oczekujących i informowany jest o wyznaczonym terminie - art. 20 ust. 1-3,
- w razie zmiany stanu zdrowia pacjenta, wskazującej na potrzebę wcześniejszego niż w ustalonym terminie udzielenia świadczenia, pacjent powiadamia o tym świadczeniodawcę, który, jeżeli wynika to z kryteriów medycznych, koryguje termin udzielenia świadczenia - art. 20 ust. 7,
- Pacjent ma prawo do wpisać się na jedną listę oczekujących - art. 20 ust.10.
IV. Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa o zakładach opieki zdrowotnej
- Zakład opieki zdrowotnej nie może odmówić udzielenia mu świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia - art. 7.
- Szpital oraz inne zakłady opieki zdrowotnej, przeznaczone dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych zapewnia przyjętemu pacjentowi: świadczenia zdrowotne, produkty lecznicze i materiały medyczne, pomieszczenie i wyżywienie - odpowiednie do stanu zdrowia - art. 20 ust. 1 i 3.
- Przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia i ambulatorium udzielają świadczeń zdrowotnych, które mogą obejmować swoim zakresem świadczenia podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, w warunkach ambulatoryjnych lub domowych, w miejscu zamieszkania lub pobytu osoby potrzebującej tych świadczeń - art. 27 ust.
- Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku, urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia - art. 28.
- Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:
- wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej obowiązany jest powiadomić o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta powodującego zagrożenie życia albo w razie jego śmierci - art. 20 ust. 2,
- wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądanie lub żądanie przedstawiciela ustawowego i uzyskania od lekarza informacji o możliwych następstwach zaprzestania leczenia w szpitalu - art. 22 ust. 1 i 3 oraz art. 26,
V. Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Pacjent ma prawo do:
- udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez lekarza, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością - art. 4,
- uzyskania od lekarza pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki --art. 30,
- uzyskania od lekarza przystępnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu - art. 31 ust. 1,
- zażądania od lekarza informacji o swoim stanie zdrowia i o rokowaniu wówczas, gdy sądzi, że lekarz ogranicza mu informację z uwagi na jego dobro - art. 31 ust. 4,
- decydowania o osobach, którym lekarz może udzielać informacji - art. 31 ust. 2,
- wyrażenia żądania aby lekarz nie udzielał mu informacji, o których mowa w pkt 3 - art. 31 ust. 3,
- nie wyrażenia zgody na przeprowadzenie przez lekarza badania lub udzielenia mu innego świadczenia zdrowotnego - art. 32 ust. 1,
- wyrażenia zgody albo odmowy na wykonanie mu zabiegu operacyjnego albo zastosowania wobec niego metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko; w celu podjęcia przez pacjenta decyzji lekarz musi udzielić mu informacji, o której mowa w pkt 3 - art. 34 ust. 1 i 2,
- uzyskania od lekarza informacji jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu, bądź stosowania określonej metody leczenia lub diagnostyki, w związku z wystąpieniem okoliczności stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjenta, lekarz dokonał zmian w ich zakresie - art. 35 ust. 2,
- poszanowania przez lekarza jego intymności i godności osobistej - art. 36 ust. 1,
- wyrażania zgody albo odmowy na uczestniczenie przy udzielaniu mu świadczeń zdrowotnych osób innych niż personel medyczny niezbędny ze względu na rodzaj świadczeń - art. 36 ust. 1 i 2,
- wnioskowania do lekarza o zasięgnięcie przez niego opinii właściwego lekarza specjalisty lub zorganizowania konsylium lekarskiego - art. 37,
- dostatecznie wcześniejszego uprzedzenia go przez lekarza o zamiarze odstąpienia od jego leczenia i wskazania mu realnych możliwości uzyskania określonego świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej - art. 38 ust, 2,
- zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim a uzyskanych przez lekarza w związku z wykonywaniem zawodu - art. 40 ust, 1,
- uzyskania od lekarza informacji o niekorzystnych dla niego skutkach, w przypadku wyrażenia zgody na ujawnienie dotyczących go informacji, będących w posiadaniu lekarza - art. 40 ust. 2 pkt 4,
- wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez lekarza do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta - art. 40 ust. 4, a ponadto pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu ma prawo do:
- wyrażenia zgody lub odmowy na udział w eksperymencie medycznym po uprzednim poinformowaniu go przez lekarza o celach, sposobach i warunkach przeprowadzenia eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz o możliwościach cofnięcia zgody i odstąpienia od udziału w eksperymencie w każdym jego stadium - art. 24 ust. 1, art. 25 ust. 1 i art. 27 ust. 1,
- poinformowania go przez lekarza o niebezpieczeństwie dla zdrowia i życia jakie może spowodować natychmiastowe przerwanie eksperymentu - art. 24 ust. 2,
- cofnięcia zgody na eksperyment medyczny w każdym stadium eksperymentu - art. 27 ust. 1,
VI. Prawa pacjenta określone w ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej
Pacjent ma prawo do:
- udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarkę, położną, posiadającą prawo wykonywania zawodu, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i środkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością - art. 18,
- udzielenia mu pomocy przez pielęgniarkę, położną, zgodnie z posiadanymi przez nią kwalifikacjami, w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty przez niego życia lub poważnego uszczerbku na jego zdrowiu - art. 19,
- uzyskania od pielęgniarki, położnej informacji o jego prawach - art. 20 ust. 1,
- uzyskania od pielęgniarki, położnej informacji o swoim stanie zdrowia, w zakresie związanym ze sprawowaną przez pielęgniarkę, położną, opieką pielęgnacyjną - art. 20 ust. 2,
- zachowania w tajemnicy informacji związanych z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę, położną w związku z wykonywaniem zawodu - art. 21 ust. 1,
- wyrażania zgody lub odmowy na podawanie przez pielęgniarkę, położną do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta - art. 21 ust. 4.
VII. Prawa pacjenta określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego
Osoba chora psychicznie wykazująca zaburzenia psychotyczne), bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, ma prawo do:
- bezpłatnych świadczeń zdrowotnych w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej, u świadczeniodawcy, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej - art. 10 ust. 1, oraz:
- bezpłatnych produktów leczniczych, wyrobów medycznych i środków pomocniczych oraz pomieszczenia i wyżywienia, jeżeli przebywa w szpitalu psychiatrycznym - art. 10 ust. 2,
- Pacjent z zaburzeniami psychicznymi (chory psychicznie; upośledzony umysłowo; wykazujący inne zakłócenia czynności psychicznych) przebywający w szpitalu ma prawo do:
- porozumiewania się bez ograniczeń z rodziną i innymi osobami - art. 13,
- wystąpienia o okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania z zakładu, jeżeli nie zagraża to jego życiu albo życiu i zdrowiu innych osób - art. 14,
- uprzedzenia go o zamiarze zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego; dopuszczenie zastosowania tego środka wobec pacjenta musi wynikać z ustawy - art. 18 ust. 4,
- uprzedzenia o zamiarze przeprowadzenia badania psychiatrycznego bez jego zgody oraz podania przyczyn takiej decyzji; badanie takie może być przeprowadzone, jeżeli zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolny do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych - art. 21 ust. 1 i 2,
- wyrażenia zgody lub odmowy na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, z wyłączeniem sytuacji, gdy przepisy ustawy dopuszczają przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta - art. 22 ust. 1 i 2c, art. 23, 24 oraz 29,
- poinformowania i wyjaśnienia mu przez lekarza przyczyny przyjęcia do szpitala psychiatrycznego w sytuacji, gdy nie wyraził na to zgody oraz uzyskania informacji o przysługujących mu w tej sytuacji prawach - art. 23 ust. 3,
- cofnięcia uprzednio wyrażonej zgody na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego - art. 28,
- niezbędnych czynności leczniczych mających na celu usunięcie przyczyny przyjęcia go do szpitala bez jego zgody i zapoznania go z planowanym postępowaniem leczniczym - art. 33 ust. 1 i 2,
- wypisania ze szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywa w nim bez wyrażenia przez siebie zgody, jeżeli ustały przyczyny jego przyjęcia i pobytu w szpitalu psychiatrycznym bez takiej zgody - art. 35 ust. 1,
- pozostania w szpitalu, za swoją później wyrażoną zgodą, jeżeli w ocenie lekarza, jego dalszy pobyt w tym szpitalu jest celowy - art. 35 ust. 2,
- złożenia, w dowolnej formie, wniosku o nakazanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego - art. 36 ust. 1,
- wystąpienia do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania ze szpitala psychiatrycznego, po uzyskania odmowy wypisania ze szpitala na wniosek - art. 36 ust. 3,
- złożenia wniosku o ustanowienie kuratora, jeżeli przebywając w szpitalu psychiatrycznym potrzebuje pomocy do prowadzenia wszystkich swoich spraw, albo spraw określonego rodzaju. Zakres obowiązków oraz uprawnień kuratora określa sąd opiekuńczy - art. 44 ust. 1, oraz ma prawo do ochrony tajemnicy (aby osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy zachowały w tajemnicy wszystko co go dotyczy, a o czym powzięły wiadomość - art. 50 ust. 1.
VIII. Prawa pacjenta określone w ustawie o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów
Pacjent ma prawo do:
- wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek, tkanek i narządów- art. 4, art. 5 ust. 1-4 i art. 6 ust. 4., *)
- dobrowolnego wyrażenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za życia komórek, tkanek lub narządów w celu przeszczepienia innej osobie, jeżeli ma pełną zdolność do czynności prawnych - art. 12 ust. 1 pkt 7,
- umieszczenia na liście osób oczekujących na przeszczepienie komórek, tkanek i narządów - art. 17 ust.1.
- ochrony danych osobowych dotyczących dawcy i biorcy przeszczepu - art. 19 ust. 1.
- pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu - art.5 ust. 1),
- sprzeciw wyraża się w formie - art. 6 ust. 1:
- wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów,
- oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis,
- oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.
- sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie - art. 6 ust. 4.